NEY BAKIMI

YAĞLAMA SÜRELERİ:

OILING PERIODS:

İlk üç ay için, haftada bir kez.

İkinci üç ay için, iki haftada bir kez.

Altı aydan sonrası için, sürekli olarak ayda bir kez yağlanmalıdır.

Yağın içine az miktarda koyacağınız misk, gül yağı gibi doğal kokular neyinizin güzel kokmasını sağlar. Deodorant, parfüm gibi kimyevi maddeler kullanmayınız.

For the first 3 months, once a week

For the second 3 months, once in 2 weeks

For after 6 months always once a month

You can add your oil natural essences such as musk, or rose oil to get a nicer smell. Do not use chemical substances like deodorant or perfume.

NEYİNİZİ YAĞLARKEN KULLANABİLECEĞİNİZ YAĞLAR:

OILS YOU CAN USE FOR YOUR NEY:

1-) Öncelikle ve özellikle fındık yağı öneriyorum. Marketlerden, "Rafine yemeklik fındık yağı" adı altında rahatlıkla bulabilirsiniz.

2-) Asidi çok düşük zeytin yağı.

3-) Susam yağı, helva imalatçılarından veya baharatçılardan satın alabilirsiniz.

4-) 1.kalite sıvı parafin yağı, eczâne veya baharatçılardan temin edebilirsiniz.

5-) Eczanelerden satın alabileceğiniz sıvı tatlı badem yağı.

1-) Firstly and particularly I recommend hazelnut oil.

2-) Olive oil very low in acid.

3-) Sesame oil; available in halva makers or spice sellers.

4-) 1st quality liquid paraffin oil, available in drugstores or spice sellers.

5-) Liquid, sweet almond oil, available in drugstores.

DİKKAT: Neyzenler badem yağını yıllardır kullanmaktadırlar fakat ben tavsiye etmiyorum. Çünkü ağır bir yağ olduğu için neyinizin içini ve dışını yapış yapış ettiği gibi her türlü toz ve kiri üzerine çeker.

NOTE: Many neyzens have been using almond oil, but I do not recommend it. Since it is viscous, it not only makes the interior and exterior of the ney sticky but also draws dust and dirt.

Değişik yağlar da kullanabilirsiniz, kullanacağınız yağlarda arayacağınız özellikler:

1-) İnsan sağlığına zarar vermemeli.

2-) Kokusuz olmalı

3-) Sıvı halde ve çok ince olmalı

4-) Saf olmalı, örneğin; saf susam yağını kullanabilirsiniz fakat tahini beklettiğiniz zaman yağı üstüne çıkar, bunu susam yağı diyerek kullanmayınız. Çünkü içindeki sizin göremediğiniz tahin artıkları bakteri üreterek neyinizde nahoş kokuların oluşmasına sebep olur.

You can use different oils, as well. The features you should look for in oils you will use are:

1-) It must not damage your health.

2-) It should be odorless.

3-) It should be liquid and very thin.

4-) It should be pure; e.g. you can use pure sesame oil, but you should not use the oil floating on tahini that has been set aside, because the tahini particles that you cannot see cause the ney to smell bad by producing bacteria.

Yağlamada harbi kullanılmasını, kesinlikle tavsiye etmiyorum. Çünkü, uzun süre üflenen neylerin boğum içleri kurum tutarak nazikleşir ve harbi darbeleri ile kırılabilir. Bu kırılmalar iç çaplarda genişlemeye sebep olacağı için akort değişimlerine ve dem seslerin kaybolmasına yol açabilir.

I absolutely do not recommend using hard brushes to oil the inner surface, because inner nodes of the neys that have been played for a long time are very sensitive and they may crack during the brushing. Since these cracks cause the inner diameters to expand, it may result in tune changes and loss of bass sounds.

YAĞLAMA YÖNTEMLERİ:

OILING TECHNIQUES:

Yağlama esnasında başpâreyi çıkarınız ve mümkünse yağlayacağınız gün neyinizi üflemeyiniz. Çünkü kamışın gözelerine yağı çekebilmesi için nemsiz olması gerekir.

Remove the başpare during oiling and if possible do not play the ney on the day you will oil it, because it should be moisture-free in order for it to absorb the oil in its pores.

1-) Neyinizi yağla dolu bir tanka (Çok neyi olan profesyonel neyzenler içindir.) daldırıp 1-2 dakika beklettikten sonra süzdürerek, sadece dışını kurulayınız.

2-) 4-5 cm. çapında, 80-90 cm. uzunluğunda (neyinizin boyundan 10 cm. uzun olabilir.) bir PVC borunun bir tarafını “kör tapa“ veya herhangi bir yuvarlak plastik malzeme ile kapatarak, kendinize ekonomik ve kullanışlı bir yağlama tankı yapabilirsiniz. Bu tankı yağla doldurup, dik olarak uygun bir yere sabitleyiniz. Neyi içine daldırıp 1-2 dakika beklettikten sonra süzdürerek, sadece dışını kurulayınız.

3-) Neyinizin perdelerini (deliklerini) bant yapıştırarak kapatınız, alt ucunu parmağınızla kapatıp üst ucundan dolana kadar yağ dökünüz. Tabii ki bu işlemi yaparken etrafı batırmamak için altına bir tepsi koymayı unutmayınız. Dolduktan sonra alt ucundaki parmağınızı yavaş ve azıcık açarak boşalmasını bekleyiniz. Bir anda açarsanız yağ etrafa taşabilir. Daha sonra süzdürerek, sadece dışını kurulayınız.

4-) Neyinizin başpâresini çıkarıp, üfleyecekmiş gibi tüm perdelerini (deliklerini) parmaklarınızla kapatarak ucunu içi yağ dolu bir kaba daldırıp, pipetle ayran içer gibi yavaş yavaş içinize çekiniz. Yağ dilinize kadar gelince yavaş yavaş geri bırakınız. Daha sonra süzdürerek, sadece dışını kurulayınız.

1-) Dip your ney into a tank (for professional neyzens with many neys) full of oil for 1-2 minutes. Then let the excess oil drip and wipe only the exterior dry.

2-)You can make an economical and practical oil tank by getting a plastic tube (4-5 cm in diameter, 90 cm in length) and clogging one of the holes with any material. Fill this tank with oil and fix it upright on a suitable place. Dip your ney into the oil for 1-2 minutes. Then let the excess oil drip and wipe only the exterior dry.

3-) Cover the pitch holes by taping them up, and close the lower hole of the ney with your hand, then pour oil through the top hole until it is full. While doing this, make sure you put a tray under the ney to avoid messing around. After it is full slowly open the lower hole a little and wait for the oil to flow. If you open suddenly the oil may overflow around. Then let the excess oil drip and wipe only the exterior dry.

4-) Remove your ney’s paşpare and close all the pitch holes with your fingers as if you will play it. Then put the lower hole in a bowl full of oil and pull in as if you are drinking something with a pipette. When you feel the oil touch your tongue, let it down back slowly. Then let the excess oil drip and wipe only the exterior dry.

SÜZDÜRME İŞLEMİ:

DRIP-DRYING:

Neyinizi yağdan çıkardıktan sonra, uygun bir yere çaktığınız ince bir çiviye, Dügâh perdesinden (deliğinden), baş aşağı asıp mutlaka en az 4-5 saat süzdürerek, (en iyisi akşam asın sabaha kadar süzülsün) sadece dışını kurulayınız. Altına koyacağınız kapta birikecek olan yağı tekrar tanka boşaltarak yeniden kullanabilirsiniz.

After you take your ney out of oil, hang it upside down on a small nail through the Dügâh hole, and do let the excess oil drip down for at least 4-5 hours (hanging in the evening and letting it dry through the night is better). Then wipe only the exterior dry. You can add the oil that will accumulate in that bowl to the tank and use it again.

Unutulmamalıdır ki neyin en büyük ihtiyacı sigara kokmayan bol nefestir. Seçkin neyzenlerimizden, merhum Neyzen Aka Gündüz KUTBAY’ın ve Neyzen Niyâzî SAYIN hocamızın öğrencisi Neyzen Yavuz AKALIN, bir gün atölyede yeni açtığım bir neyin akort kontrolünü yaparken bir ara yanmakta olan sigarasından derin bir nefes çekip tekrar üflemeye başlayınca istediği dem sesi çıkaramadı. Ciğerlerini temiz hava ile doldurup üflediğinde ise mükemmel sonuca ulaştı. Olayın gerçekliğinden emin olabilmek için aynı işlemi birkaç kez tekrarlayıp neticenin değişmediğini görünce on beş yıllık sigara tiryâkiliğine o anda son verdi. Bu olayın etkisinden uzun zaman kurtulamayarak, ben de otuz iki yıllık tiryakiliğimi noktaladım.

Remember that the most important necessity of a ney is sufficient breath that does not smell cigarette. One day one of our outstanding neyzens, the deceased Aka Gündüz Kutbay’s and Niyazi Sayın’s student Yavuz Akalın, was checking the tune of a new-opened ney. He took a drag of his cigarette and started to play the ney, but he could not get the sound he wanted. However, after filling his lungs with fresh air he tried again and got the perfect result. When he repeated this for a few times to make sure, he saw that the result did not change. Then he ended his 15-year addiction at that moment. Then I gave up smoking, too after a 32-year addiction.

NEY, sıradan bir çalgı değil, ilâhî güçle irtibât sağlayan bir katalizördür.

Bu yüzden îtinâ ve hürmet ister.

Nefesiniz kuvvetli olsun.